R.P.J. Tutein Nolthenius:
Oude pannen
(dit deel van het artikel betreft Houtmarkt 51, Zutphen)
[...] Trouwens Zutphen heeft veel meer een middeleeuwsch karakter dan men - de straten doorloopende - zoude vermoeden. Want
hebben de alles nivelleerende kroonlijsten en de portlandcement-schijnheiligheid aan de stad een te hedendaagsch aanzien
gegeven, het stadsgezicht wordt geheel anders wanneer men uit een dakvenster de achtergevels beschouwt. Zoo rijst een
geheel middeleeuwsch stadsbeeld op, wanneer men zich bevindt op de vliering van het hooge huis van den heer Nuysink,
apotheker, op de Houtmarkt 51; een huis, merkwaardig wegens het pannendak (fig. 46); een der zeer weinige in ons land nog
gedekt met de gootvormige pannen, vroeger hier te lande uit zuidelijker landen overgenomen 1)
Deze pannen zijn 31,5 cM. lang, en ongev. 11/2 cM. dik;
de onderliggende - als nonnen bekend - zijn aan het boveneinde ongev. 16 cM., aan het benedeneinde ongev. 14 cM.
breed, de goot is 41/2 cM. diep, en over de middenste 6 cM. breedte met een bruin of groenachtig
glazuur bestreken.
Aan de onderzijde, geheel boven, is een nokje, breed 2 cM., dat slechts
ongev. 3/4 cM. boven de pan uitsteekt; maar aangezien juist daar beneden in de pan een deuk is
gemaakt eveneens 3/4 cM. diep, bedraagt de totale hoogte ongeveer 1l/2 cM.,
en kan de pan dus goed om de panlat grijpen. De bovenliggende pannen - als monniken bekend - zijn smaller: aan het
boveneinde breed 111/4 cM., aan het benedeneinde 13 cM., en ook minder hol
(31/2 cM.). Een nokje op 5 cM. van het boveneinde, hoog ruim 1 cM., dient, om de bovenliggende pan
tegen afglijden te behoeden. Juist zes pannen liggen op één meter breedte; op één meter hoogte liggen er vier. De
gebinten staan om de 21/2 M.; de daksporen staan op 50 à 55 cM. afstand en zijn breed
9 à 16 cM., hoog 8 à 10 cM.; de panlatten 51/2 à 61/2 cM.
hoog, breed 21/2 cM., liggen op 25 cM. onderlingen afstand. Hoe weinig men zich rekenschap gaf dat
deze pannen, die zoo zwaar wegen, juist veroorloven aan de daken eene vlakke helling te geven, bewijst o. a. dit dak, dat
steiler is dan zelfs bij leien daken gebruikelijk is.
1) Ook op een dakschild van het huis Groenmarkt 36 liggen dergelijke pannen, doch niet in 't zicht.